Eski Mısır Uygarlığı'nda Tıp ve Eczacılık

Eski Mısır dönemine ait tıp ve eczacılık uygulamalarına ilişkin en önemli kaynak günümüze kadar ulaşabilen papirüslerdir. Papirüsler arasında en önemlileri Smith Papirüsü, Veteriner Papirüs, Jinekolojik Papirüs ve Ebers Papirüsleridir. Bu kaynaklar MÖ 2500-MÖ 1500 yıllarına ait çeşitli tıp ve eczacılık bilgilerini içerirler. Ebers Papirüs’ünde 700 kadar drog ve reçete kayıtlı olup 50 civarında hastalığın tedavisinden söz edilmektedir.

         

                                                                    Ebers Papirüsü

                        

                                                                    Smith Papirüsü

Eski Mısır Uygarlığında çok tanrılı bir din hakimdir. Sağlıkla ilgili tanrılar arasında Osiris, Osis, Thot sayılabilir. Yılanın sağlıkla olan ilgisi Eski Mısır’da görülür. Eski Mısır’da hastalık nedenleri tanrıların öfkesi ve alınan besinlerin vücudun çeşitli bölgelerinde birikmesi olarak bilinir.Tarihi kayıtlara göre, tıp ve eczacılık mesleklerini icra eden Eski Mısırlılar, ilaçları hazırlarken veya uygularken bazı büyülü dualar okurlardı. Ayrıca çemen, rezene, kimyon, aloe, aspir (yalancı safran), tutkal, nar, kastor (hintyağı otu) ve keten tohumu yağı gibi bitkilerden ve otlardan ilaç hazırlama konusunda da bilgi sahipleriydiler. Diğer ilaçlar bakır tuzları, sade tuz ve kurşun gibi mineral maddelerden yapılmıştır. İlaç hazırlamada yumurta, karaciğer, tüyler, süt, hayvan boynuzları ve yağ, bal ve bal mumu da kullanılırdı. Dozaj fikri gelişmiştir. Parfüm yapımı da Eski Mısır’da ileri bir düzeydedir.

Eski Mısır tıp ve eczacılığına ait bilgi veren tıbbi papirüsler ve diğer kaynaklar incelendiğinde, şu sonuçları elde ediyoruz:

Tıp ve eczacılık dinin etkisi altındadır, ülkenin politik durumu tıp ve eczacılığı etkilemektedir, Eski Mısır'da hastalık nedenleri arasında tanrısal güçler, vücuda cinlerin girmesi, pnömanın bozulması gibi nedenler sayılabilir. Cinler, günümüzün mikroorganizmaları; pnöma, oksijen olarak yorumlanabilir. Tedavi mistik, ampirik ve bilimsel şekillerde uygulanmıştır, ilaçla tedavi polifarmasötik özellik gösterir, ilaçların hazırlanmasında etken maddelerin yanında bazı yardımcı maddeler de kullanılmaktadır, tedavide ilkel bir doz anlayışı vardır. İlaçların ne şekilde kullanılacağı papirüslerde kayıtlıdır. Eski Mısır'da hekim, eczacı, din adamı aynı kişidir. Bütün bu sonuçların ışığında Eski Mısır uygarlığında o çağ için oldukça gelişmiş bir eczacılık uygulamasının bulunduğunu söyleyebiliriz. Eski Mısırlılar döneminde ilaç olarak kullanılan bazı drogların günümüzde halen ilaç ya da ilaç etken maddesi kaynağı olarak kullanılmakta oluşu ilginç bir bulgudur.

                    

                                                            Antik Mısırda Tıp Bilimi

Kaynaklar:

MİSED (01.10.2001 – Sayı: 1-2) Dünden Bugüne Eczacılık – Prof. Dr. Eriş ASİL 

( http://e-kutuphane.teb.org.tr/pdf/mised/ekim01/3.pdf )

ESKİ MISIR UYGARLIĞINDA TIP UYGULAMALARI – Osman Olgu Dönmez

( http://acikerisim.pau.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11499/27787/10289887.pdf )

Ankara Eczacı Odası Bülteni– (1984): 6 (4), s. 46-49: Eski Mısır’da Eczacılık 

( http://e-kutuphane.teb.org.tr/pdf/eczaciodasiyayinlari/ankaracilt6/4.pdf )